ETİK İLKELER VE YAYIN POLİTİKASI
Dergide yayımlanan makalelerde araştırma ve yayın etiğine uyulmaktadır. Dergiye gönderilen bilimsel yazılarda “Yayın Etiği”, “Araştırma Etiği” ve “Yasal/Özel izin belgesi alınması” ile ilgili kurallarda, ICMJE (International Committee of Medical Journal Editors) tavsiyeleri ile COPE'un (Committee on Publication Ethics) Editör ve Yazarlar için Uluslararası Standartları dikkate alınmalıdır. İntihal, verilerde sahtecilikler yapma, çalışmalara atıf yapılmaksızın kullanılması gibi çeşitli etik usulsüzlükler kesinlikle kabul edilmez. Böyle bir durumun tespitinde, ilgili kuruluşların yayınladığı kurallar, standartlar ve ilkeler çerçevesinde değerlendirme yapılacaktır.
Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makale ilk/son sayfasında yer verilmelidir. Etik kurul izni gerektiren çalışmalar şunlardır: Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar, olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir. Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine riayet edilmesi gerekmektedir. Sosyal bilimler dahil olmak üzere tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için ve etik kurul kararı gerektiren klinik ve deneysel insan ve hayvanlar üzerindeki çalışmalar için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir. Makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine uyulduğuna dair ifadeye yer verilmelidir.
Makaleler özgün, daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış ve yayımlanmak üzere her hangi bir yere gönderilmemiş olmalıdır. Makalede intihal yapılmamalı, faydalanılan tüm çalışmalara mutlaka atıf yapılmalı ve kaynakçada gösterilmelidir. İntihal durumunun tespiti amacıyla, makaleler intihal programları kullanılarak kontrol edilmektedir. Benzerlik oranı %20'den yüksek olan çalışmalar kabul edilmemektedir.
Makale yazarlarının, verilerin toplanmasından, analizine ve bulguların değerlendirilmesine, çalışmanın nihai olarak sonuçlandırılıp yayına hazır hale getirilmesine kadarki süreçlerde mutlaka ciddi bir katkısının olması gerekir. Makale yazarlarının hepsinin, makalenin dergiye gönderilmiş versiyonunu ve sonradan makalede yapılacak; yazar sıralaması da dahil olmak üzere, her türlü değişikliği okumuş ve onaylamış olması gerekmektedir. Makalede önemli katkıda bulunanlar yazar olarak yer almalı, makalede önemli bir katkısı olmayan hiç kimseye yazarlar arasında yer verilmemelidir. Makalenin hazırlanmasında yazar olarak ismi geçecek düzeyde katkısı olmayanlara, teşekkür bölümünde yer verilebilir.
Bir çalışma, büyük ölçekli bir işbirliğinin sonucunda oluşmuşsa, bütün makale metinlerinde en az bir kişi yazar olarak belirtilmeli ve çalışmaya, verilere kaynaklık edenler listelenerek teşekkür edilmelidir. Makalenin yayımlanmasından sonra, herhangi bir anlamda çıkar çatışması yaratacak, akademik anlamda kabul edilemeyecek bir yanlılık düşüncesi oluşturabilecek ve dolayısıyla yazar(lar)ı zor duruma düşürecek türden bildirilmesi gereken bir durumun olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Makalelerin araştırma ve yayın etiğine uygunluğuna dikkat edilmeli ve ICMJE (International Committee of Medical Journal Editors) tavsiyeleri ile COPE’un (Committee on Publication Ethics) yazarlar için uluslararası standartları dikkate alınmalıdır.
YAYIN ETİĞİ
Makale göndermeden önce, uluslararası standartlar ve ilkeler esas alınarak belirlenmiş yayın etiği ilke ve politikaları ile derginin yazım kurallarının dikkatli bir şekilde okunması gerekmektedir. Yazarlar Aizanoi Academia Dergisi’ne makale gönderdikleri zaman bu ilke ve kuralları kabul ettiklerini beyan etmektedir.
Editörlerin Görevleri
Tarafsızlık
Editörler, çalışmanın literatüre katkısı, özgünlüğü, kullanılan dilin anlaşılırlığı, kullanılan yöntem ve bulguların uygunluğu ve derginin kapsamında yer alıp almamasına göre dergiye gönderilen makaleleri değerlendirirler. Yapılacak değerlendirmelerde yazarların ırk, dini inanç, cinsiyet, etnik köken, siyasi görüşleri vb. dikkate alınmaz.
Gizlilik
Editörler, gönderilen bir makaleye ait bir bilgiyi, yayın kurulu, hakemler ve yayıncı dışında hiç kimse ile paylaşamaz. Dergiye gönderilen çalışmalara ait tüm verilerin ve hakemlerle yapılan yazışmaların gizliliğini korumak editörlükçe teminat altına alınmıştır.
Çıkar Çatışmaları
Editörlük; yazarlar, hakemler, editörler vb. taraflar arasında herhangi bir çıkar çatışmasının oluşmasına izin vermez. Dergiye gönderilen bir çalışmaya ait henüz yayınlanmamış dokümanlar, yazar(lar)ın yazılı izni olmaksızın herhangi biri tarafından kullanılmaz.
Yayın Kararları
Makalenin hakem değerlendirme sürecine alınması bir yayın taahhüdü anlamına gelmez. Değerlendirme süreci olumlu sonuçlansa bile makalenin yayımlanıp yayımlanmayacağı veya hangi sayıda yayımlanacağı editörlük tarafından belirlenir. Dergiye gönderilen bir makalenin aynı zamanda bir başka dergiye gönderilmemiş ve derginin değerlendirme sürecine de girmemiş olması gerekmektedir. Editörler yayınlanmak üzere gönderilen makaleleri değerlendirilmek üzere alanında uzman en az iki hakeme gönderir. Editörler, hakem değerlendirme sürecinden çıkan sonuca göre makalenin kabul veya reddine karar verirler. Değerlendirme süreci olumlu sonuçlansa bile makalenin yayımlanıp yayımlanmayacağı veya hangi sayıda yayımlanacağı yayın kurulunun kararı ile belirlenir.
Hakemlerin Görevleri
Yayın Kararlarına Katkı
Makalelerin değerlendirme süreci, hakemlerin kimlikleri hakkında yazar(lar)a, yazar(lar)ın kimlikleri hakkında da hakemlere bilgi verilmeyen kör hakemlik sistemine göre yapılmaktadır. Yayın politikasına ve yazım kurallarına uygun olan makaleler, kör hakemlik sistemi kullanılarak değerlendirilmek üzere en az iki hakeme gönderilir. Hakemlerden gelen raporlar çerçevesinde makalenin yayımlanıp yayımlanmayacağına karar verilir. Bir hakemin olumlu, diğer hakemin olumsuz görüş bildirmesi halinde makale üçüncü bir hakeme gönderilir. Üçüncü hakemin kararına göre makalenin yayımlanıp yayımlanmayacağına karar verilir. Hakemler tarafından düzeltme istenmesi durumunda, yazar(lar) tarafından istenen düzeltmelerin yapılması gerekir. Talep edilmesi halinde, yapılan düzeltmeler hakemler tarafından yeniden incelenir. Aizanoi Academia Dergisi, gönderilen makaleleri yayımlama, yayımlamama ve düzeltme yapma hakkına sahiptir.
Gizlilik
Çift taraflı kör hakemlik ilkesini gereği, hakemler yazar(lar)ın adını, yazarlar da hakemlerin adını göremezler. Hakemler ile yazarlar birbirleriyle doğrudan iletişime geçmemelidir. Değerlendirdikleri makaleler ile ilgili bilgileri başkalarıyla paylaşmamalıdır.
Tarafsızlık İlkesi
Hakemler sadece uzmanlık alanıyla ilgili makalelerin hakemliğini yapmayı kabul etmelidir. Hakemler, yazar(lar) ile ilgili kişisel nitelikte eleştiriler yapmamalıdır. Değerlendirmeler, objektif ve bilimsel ölçütler kullanılarak yapılmalı ve çalışmanın içeriği ile ilgili olmalıdır.
Kaynak Belirtme
Hakemler, kendi bilgileri dahilindeki yayınlanmış başka bir makale ile dergiye gönderilen makale arasında önemli bir benzerlik tespit etmesi halinde editörleri bilgilendirmelidir. Makalede bir esere atıf yapmaksızın kullanılan bir alıntı varsa bunu yazara bildirmelidir.
İfşa Etme ve Çıkar Çatışması
Hakemlerin, editörler, yazarlar vb. ilgili olan bir taraf ile çıkar çatışması olmamalıdır. Çıkar çatışmasının olması halinde hakemliği kabul etmemelidir. Değerlendirdikleri çalışmadan elde ettikleri bilgileri kişisel çıkarları için kullanmamalıdır.
Yazarların Görevleri
Raporlama
Yazarlar, çalışmanın nasıl yapıldığını, elde edilen nesnel bulguları ve bu bulguların önemini objektif bir şekilde sunmalıdır. Veriler ve bulgular makalede doğru şekilde gösterilmelidir. Makale, başkalarının da benzer çalışmayı yapmalarına olanak verecek şekilde ayrıntılı olarak yazılmalı ve referansları içermelidir. Derleme makaleler doğru, objektif ve kapsamlı olmalı, editör görüşü ve diğer öznel fikirler açık bir şekilde belirtilmelidir. Gerçek olmayan ya da kasıtlı olarak hatalı bildirilen ifadeler etik dışı davranışı teşkil eder ve kabul edilemez.
Veri Erişimi ve Saklama
Yazarlardan, editör incelemesi için makale ile bağlantılı ham veriler istenebilir. Eğer veri sunulmaya elverişliyse kamunun erişimine açılmasını sağlamak için hazır tutulmalıdır. Veriler, yayınlandıktan sonra makul bir süre boyunca saklanmalıdır. Yazarlar verilerin kullanım haklarına, araştırma ve analizlerle ilgili gerekli izinlere sahip olduklarını gösteren belgeye sahip olmalıdır. En az beş yıl süre ile verileri ve belgeleri saklamalıdır.
Özgünlük ve İntihal
Yazarlar, sadece özgün çalışmalarını yayınlamalıdır. Çalışmada kullanılan kaynaklara ve verilere mutlaka uygun bir şekilde atıf yapmalıdır. İntihal, başka birinin çalışmasını kendi çalışması gibi göstermek, başka birinin çalışmasının bir bölümünü atıf yapmaksızın kullanmak, kendisine aitmiş gibi göstermek, başka çalışmaların sonuçlarını kullanmak gibi çeşitli şekillerde olabilir. İntihalin her türlüsü etik olmayan bir davranış olarak değerlendirilir ve yayıncılık ilkeleri gereği kabul edilemez. Gönderilen makalelerin, intihal programı kullanılarak benzerlik raporu alınmaktadır. Benzerlik oranı % 20'den fazla olan makaleler hakem değerlendirme sürecine alınmamaktadır.
Birden Fazla, Eş Zamanlı Yayın
Aynı makaleyi aynı anda birden fazla dergiye göndermek etik olmayan yayıncılık davranışınıdır ve kabul edilemez. Belli koşulların sağlanması halinde klinik kılavuzlar ve çeviriler gibi bazı makalelerin birkaç dergide yayınlanması mümkün olabilir. Ancak söz konusu derginin yazarları ve editörleri, çalışmanın başka bir dergide yayınlanabileceğini kabul etmelidir. İkinci bir dergide yayınlanan çalışmanın verileri ve bulguların değerlendirilmesi daha önce yayınlanan dergideki gibi olmalıdır. İlk yayın yapılan dergiye mutlaka atıf yapılmalıdır.
Makale Yazarlığı
Makale yazarlığı, çalışmaya kayda değer katkıda bulunan kişilerle sınırlıdır. Çalışmaya önemli bilimsel ve yazınsal katkı sağlayan tüm kişiler ortak yazar olarak adlandırılmalıdır. Araştırma sürecine teknik yardım, yazım, düzenleme yapmak vb. şekillerde katılan başkaları da varsa, bu kişiler katkıda bulunanlar olanlar listelenmelidir. Derginin editörü ile iletişim halinde olan yazışmadan sorumlu olan bir yazar belirlenmelidir. Yazışmadan sorumlu yazar, tüm yazarların makaleye dahil olmasını sağlamalıdır. Makalede adı geçen tüm yazarlar, gönderilen ve yayınlanan makaleler üzerinde eşit sorumluluğa sahiptir.
Çıkar Çatışmaları
Makale ile ilgili çıkar çatışması oluşturacak durumlar veya ilişkiler varsa yazar tarafından açıklanmalıdır.
Kaynaklara Atıf
Yazarlar, çalışmada kullandıkları tüm kaynaklara atıfta bulunmalıdır. Atıf yapılan kaynakların doğruluğundan ve teyidinden yazarlar sorumludur.
Hakem Değerlendirme Süreci
Hakemler tarafından düzeltme istenmesi durumunda, yazarlar tarafından istenen düzeltmelerin yapılması gerekir.
Yayınlanan Eserlerdeki Temel Hatalar
Yayınlanmış olan bir çalışmada temel bir hata veya yanlışlık olduğu tespit edildiğinde, ivedilikle editörlere veya yayıncıya bildirilmeli ve editör ile işbirliği yaparak hata düzeltmeli ya da çalışma geri çekilmelidir. Eğer editörler temel hatayı üçüncü bir kişiden öğrenirse, yazarların makaleyi hemen düzeltmesi, geri çekmesi veya çalışmanın doğruluğunu editörlere kanıtlaması gerekmektedir.
ÇIKAR ÇATIŞMASI/REKABETİ İLE İLGİLİ POLİTİKALAR
Aizanoi Academia Dergisi ile taraf olan veya ilişkili gruplar arasında çıkar çatışması/rekabet oluşmasına fırsat vermemek için etik ilkeler ve standartlara uyulmaktadır.
BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİNE AYKIRI EYLEMLER
Dergi editörlüğü makalelere ilişkin yayın etiğine aykırı intihal, sahtecilik, çarpıtma, tekrar yayım, haksız yazarlık vb. etik ihlali iddialarını her zaman incelemeye alır ve etik ilkeler ve standartlara göre işlem yapma hakkını kendinde saklı tutar. Aizanoi Academia Dergisi'ne gönderilen makalelerin yazarları, bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemlerde bulunmadıklarını taahhüt ederler.
ÜAK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’nin 2. bölümünün 4. maddesinde bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler şu şekilde sıralanmıştır:
1)
a) İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,
b) Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak,
c) Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
ç) Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
d) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
e) Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı hâlde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
2) Diğer etik ihlal türleri şunlardır:
a) Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,
b) Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
c) Yayınlarında hasta haklarına riayet etmemek,
ç) İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda veya diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak,
d) İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak,
e) Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
f) Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,
ğ) Araştırma ve deneylerde; hayvanlara ve ekolojik dengeye zarar vermek, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak, mevzuatın veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak,
h) Araştırmacılar veya yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlülüğüne uymamak,
ı) Bilimsel çalışmalarda, diğer kişi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliliğine riayet etmemek ve korunmasını sağlamamak,